ارتباطات اجتماعی از منظر قرآن کریم
این مقاله با فرمت WORD می باشد و شما می توانید آنرا ویرایش کنید
فهرست مطالب
چکیده
فصل اول – کلیات
مقدمه ۲
بیان مسئله ۲
ضرورت پژوهش ۳
اهداف پژوهش ۶
اهداف فرعی ۶
سوالات تحقیق ۶
تعاریف عملیاتی و واژه های کلیدی ۷
تعریف و مفهوم جامعه و اجتماع ۷
تعریف و مفهوم ارتباط ۸
انواع ارتباطات اجتماعی ۹
انواع ارتباطات انسان ۱۰
فصل دوم- مطالعات نظری
مقدمه ۱۲
جامعه گرایی از دیدگاه عقلی ۱۳
اهمیت ارتباطات اجتماعی ۱۵
مفهوم ارتباط ۱۶
مفهوم ارتباط اجتماعی ۱۶
ارتباط اجتماعی از نگاه قرآن ۱۷
مفهوم جامعه در قرآن ۱۸
رابطه انسان با اجتماع ۲۱
فصل سوم- چهارچوب نظری
مقدمه ۲۳
۳-۱روش تحقیق ۲۳
۳-۲ جامعه آماری مورد پژوهش ۲۳
۳-۳ حجم نمونه ۲۴
۳-۴ ابزار جمع آوری اطلاعات ۲۴
۳-۵ روش تجزیه و تحلیل داده ها ۲۵
فصل چهارم-تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش
مقدمه ۲۷
الف-توصیف یافته های پژوهش ۲۸
ب-بررسی سوالات تحقق ۲۹
ب-۱ بررسی سوال اول تحقیق ۳۰
تبیین اصول ده گانه ۳۱
اصل اول-عدالت ۳۱
اصل دوم-احسان و محبت ۳۵
اصل سوم-ادب ۳۷
اصل چهارم-صبر و استقامت ۴۱
اصل پنجم-صداقت ۴۳
اصل ششم-تواضع ۴۵
اصل هفتم –رعایت قانون و منطق ۴۹
اصل هشتم-حفظ عزت ۵۱
اصل نهم-آگاهی و عقلانیت ۵۲
اصل دهم-رعایت حدود شرعی ۵۴
ب-۲ بررسی سوال دوم تحقیق ۵۷
تبیین ده الگوی بهنجار ارتباطی از منظر قرآن کریم ۵۹
تشکیل خانواده ۵۹
ارتباط با خویشاوندان ۶۲
تعاون در امور پسندیده ۶۴
ایجاد پیوند دوستی و همدلی(وحدت مطلوب) ۶۵
ارتباط در نتیجه هم آیین بودن ۶۹
ارتباط با هم نوع ۷۴
ارتباط در نتیجه اطاعت و پیروی سودمند ۷۶
ارتباط در فرایند یاد دهی و یاد گیری(تعلیم و تعلم) ۷۹
ارتباط در اثر مشورت کردن ۸۱
ارتباط در فرآیند تبلیغ ۸۳
شرح و تفضیل ده الگوی نابهنجار ارتباطی از منظر قرآن۸۴
رابطه سلطه جویانه ۸۴
رابطه منافقانه ۸۷
رابطه متعصبانه ۹۹
رابطه متکبرانه ۱۰۸
نمامی کردن(سخن چینی،نجوا) ۱۱۱
غیبت کردن ۱۱۵
بخل و حسد نسبت به دیگران ۱۱۹
سوء ظن به دیگران ۱۲۴
شایعه پراکنی و فتنه انگیزی در جامعه ۱۲۸
رابطه خصمانه ۱۳۴
ب-۳ بررسی سوال سوم تحقیق ۱۳۵
جدول شماره ۱-داستان های تاریخی ۱۳۶
ادامه جدول شماره ۱-چهره های تاریخی ۱۳۷
ب-۴ بررسی سوال چهارم تحقیق ۱۳۸
جدول شماره ۲- سظح جهت گیری و مضمون ارتباطی ۱۳۹
فصل پنجم-نتیجه گیری
مقدمه ۱۵۰
۵-۱ چند مصداق ارتباطی در قرآن کریم ۱۵۰
۵-۲ ابعاد ارتباطی در قرآن کریم ۱۵۱
۵-۳ ابعاد اجتماعی قرآن کریم ۱۵۳
فهرست منابع ۱۵۷
الف- منابع قرآنی ۱۵۷
ب- سایر منابع۱۵۸
مقدمه
قرآن ، پیام روشن الهی است که همه ی انسان ها را به راستی و رستگاری دعوت می کند
انسان در قرآن موجودی اجتماعی و مسئول است ؛ موجودی اجتماعی که بر او فرض شده در همه ابعاد زندگی ، مسائل انسانی را که جایگاه خلیفه اللهی او را تثبیت می کند رعایت کند شخصیت وی در جامعه شکل می گیرد و هویت واقعی اش در اجتماع ظهور و بروز می یابد ، بنابراین قرآن کریم نه تنها به جامعه و اجتماع انسانی اهتمام دارد ، بلکه بهترین شکل جامعه و متمدن ترین صورت آن را بیان و معرفی می کند و به شئون اجتماعی انسان توجهی جدی دارد
بی تردید ، انسان نیازمند زندگی گروهی و حیات اجتماعی است ، چون اجتماعی بودن لازم حیات او ست ممکن است کسی در دیر یا صومعه ای زندگی انفرادی داشته باشد ؛ اما چنین زیستی برای وی زندگی انسانی یعنی حیات مسئولانه نخواهد بود ، زیرا زندگی واقعی انسانی آن است که بکوشد اولاً خود هدایت شود و ثانیاً در مقام هدایت دیگران برآید اگر از علوم و فنون بهره ای ندارد ، از دیگر همنوان خویش یاد گیرد و چنانچه عالم است ، دانش خویش را به دیگران تعلیم دهد و اگر همگان عالم اند ، با تضارب آرا به مقام برتر علمی شان افزوده شود و به فن آوری و ابتکار موفق شوند چنانکه در حال ضلالت وگمراهی هستند از راهنمایان ، هدایت جوید و در مقام هدایت ، هادی گمراهان گردد در این گونه از جوامع انسانی ، فرد گوشه گیر یافت نمی شود ، چون چنین اموری لازم حیات انسانی است ؛ ولی زندگی فرد منزوی ، حیات به معنای مصطلح و واقعی نیست
قوانین و مقررات قرآن به گونه ای تشریع شده است که می تواند جامعه انسانی را به کمال و سعادت رهنمون سازد و همه افراد جامعه را به فضیلت انسانی ارتقا دهد روش اجتماعی قرآن همانند شیوه جوامع امروزی بر اساس بهره وری مادی و اجتماعی بر مبنای تقوای الهی است ؛ یعنی در جامعه دینی ، عدالت اجتماعی و شئون عبادی با هم پیوند خورده اند تا روح توحید و وحدانیت را در جامعه احیا کنند لازمه حیات انسانی ، توجه به فضای جمعی و اجتماعی است ، زیرا ادامه حیات فردی برای او مقدور نبوده و ضرورت یا طبیعت ، وی را به سمت جامعه می کشاند ،از این رو لازمه خلقت آدمی ، ادامه حیات در نظام اجتماعی است
بر این اساس ، دور از حقیقت و صواب است که گفته شود انسان ذاتاً تمایلی به جمع ندارد و ذات و طبیعت او انفرادی است و برای فرار از این نابسامانی ذاتی ، انسان ها دور هم گرد آمده و جوامعی را با اداره یک قدرت قانونی مرکزی تشکیل می دهند
بیان مسأله
انسان از بدو خلقت برای آنکه به زندگی و حیات خویش معنا ببخشد ، نیازمند شناخت بوده است و این شناخت بدون ایجاد ارتباط باخود و پیرامون خود امکان پذیر نبوده است به عبارت بهتر ارتباط انسان با خود ، اجتماع ، طبیعت و بالاخره منشاء و مبدأ خلقت ،خداوند متعال عینیت می یابد ، در پرتو این شناخت و ارتباط است که می تواند بیندیشد و به واقعیت های هستی دست یابد و بر این اساس ، نقشی تعیین کننده در رسیدن به کمال و سعادت دارد
قرآن یگانه معجزه جاویدان پیام آور رحمت و راهنمای انسان از سوی خداوند است راهنمایی که راه ورسم چگونه زیستن و چگونه تعامل داشتن با دیگران را می آموزدبا توجه به شرایطدنیای امروز و ضرورت ارتباطاجتماعی بین انسانها،بهره گیری از قرآن کریم به عنوان منشور هدایت و آگاهی بخشی به توده ها بشریت بسیار اهمیت دارد
بهتر است برای توصیف نقش هدایت گری قرآن از خودش مدد بگیریم خداوند متعال در سوره اسراء آیه۹ هدف و کارکرد قرآن را اینگونه بیان می فرماید :
انّ هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم «قطعاً این قرآن شما را به استوارترین راه هدایت می کند » اسراء /۹
از این رو بررسیشرایطارتباطی مطلوب بین انسانهااز منظرآیات قرآنکریم با تاکید بر مضامین ارتباطی بسیار حایز اهمیت است و بطور مشخص باید به دنبال پاسخاین پرسش باشیم که؛نگاه قرآن کریم درباره ارتباطات انسانی در عرصه اجتماع چیست ؟ برای پاسخ به این سوال با توجه به آنچه در تقسیم انواع ارتباط انسان با پیرامون بیان گردید ارتباط با خدا ،خود ، محیط زیست (طبیعت) و اجتماع چهار حوزه ارتباطی انسان است
برای نمونه به برخی از این نوع ارتباطات که در تقسیم بندی کلی از آیات قرآن برداشت می شود اشاره می کنیم :
۱- ارتباط انسان با خدا موضوعاتی مانند : خداشناسی،نیاز انسان به خدا ، پرستش
۲- ارتباط انسان با خود : خلقت و آفرینش انسان ، از کجا آمده ام ، آمدنم برای چیست ؟ و به کجا می روم ؟
۳- ارتباط با طبیعت : شناخت طبیعت و محیط زیست ،زیبای آفرینش ،تعامل با محیط زیست ، منابع و نعمت های خدادادی
۴- ارتباط انسان با اجتماع : تعامل و ارتباط بین فردی ، گروهی و اجتماعی ،شناخت افراد جامعه ، ارتباط موثر و سودمند و ارتباط مخرب و مضر و
آنچه دراین تحقیق مد نظر است ارتباطات از نوع اجتماعی است که انسان با ایجاد ارتباطات انسانی آن را محقق می نماید
قرآن کریم در آیات متعددی به این نکته اشاره دارد که برای انسان نازل شده است و اساساً مخاطب اصلی آن و به عبارت واضح تر تنها مخاطب انسان است قرآن کتاب هدایت انسانهااست
«هدیً للناس»(سوره بقره۱۸۵) ، «هذا بیان للناس»(سوره آل عمران ۱۳۸)،«هذا بصائر للناس»(سوره جاثیه۲۰) و «هذا بلاغ للناس»(سوره ابراهیم۵۲)از جمله عبارات قرآنی است که به این موضوع تاکید دارد
از این رو ضروری است به ابعاد ارتباطات انسانی از منظر کتاب انسان ساز قرآن پرداخته شود تا از این رهگذر توشه برگیریم و در مسیر زندگی گام برداریم صداقت ، زیرکی و دقت ، احترام متقابل ، مشورت کردن ، کنترل رفتار و عصبانیت ، صلح و دوستی ، اتحاد و همدلی ، ارتباط منافقانه ، ارتباط با خانواده شیوه های تربیت فرزند ، تعامل با همسر ، پرهیز از گمان بد یا سوء ظن ، پرهیز از غیبت ، تهمت ، تفرقه افکنی و تعاون و همدلی داشتن و از جمله مواردی هستند که به عنوان موضوعات ارتباط اجتماعی در قرآن مطرح شده است
آنگونه که بررسی می شود این نوع ارتباطات به دو محور کلی قابل تقسیم هستند برخی از این ارتباطات جنبه مثبت و دارای بار ارزشی بوده و در واقع به نوعی هنجارهای اجتماعی را شکل می دهند و دسته دیگر جنبه ضد ارزشی و پایه گذار ارتباطات غلط و نابهنجار درجامعه می شوند
می توان مسئله را این گونه طرح کرد که آیا انسان با طبع اولی خود متمدن است و به دیگران می پیوندند تا از آن ها نفع ببرد و متقابلاً سود رساند؛ یا طبعاً متوحش است و با دیگران می جوشد تا فقط از آنان نفع ببرد و به سخن دیگر ، آیا انسان متمدن بالطبع است یا متوحش و مستخدم بالطبع ؛ رفتار انسان با کدام یک از امور پیوند خورده است
شایان ذکر است که نظام اجتماعی بر مبنای این امور و رفتارها می تواند متفاوت باشد ، به همین جهت بسیاری از دانشمندان به این فکر افتاده اند که با وضع چه قوانینی می توان سلوک راه کمال را برای انسان رسم کرد ، زیرا با اختلاف مبانی زندگی اجتماعی ، نظام های اجتماعی نیز گوناگون می شوند
با چنین نگرشی در این تحقیق به « گونه شناسیآیات قرآن کریم از منظر ارتباطاتاجتماعی»می پردازیماما با توجه کثرت آیات قرآن کریم این تحقیق در محدوه بیست مضمون ارتباطی انجام می گیرد
جامعه گرایی از دیدگاه عقلی تعریف و مفهوم ارتباط
دانلود مقاله درباره قران کریم